Humans are brilliantly designed, -for an older, less connected and more predictable version of the world. We are making moves on new terrain, with yesterdays equipment. In de introductie van Unlocking Leadership Mindtraps windt Jennifer Garvey Berger er geen doekjes om. JGB schrijft dat het onbewuste van de mens is getraind in het omgaan met voorspelbare, overzichtelijke situaties en patronen, maar niet is voorbereid op de complexiteit van vandaag.
Laat je trouwens niet afleiden door het woord ‘leadership’ in de titel, JGB wijdt niet uit over haar definitie van ‘leiderschap’ en blijft weg van een theoretische beschouwing op wat een leider zou moeten doen. Het maakt dat het boekje handvatten biedt voor leidinggevenden en daarnaast voor iedereen die met anderen samenwerkt aan bijvoorbeeld organisatieverandering en product- of procesontwikkeling.
Ons onbewuste heeft volgens JGB de eigenaardigheid om ons precies het tegenovergestelde te laten doen dan dat wat nodig is, wanneer wij werken in complexiteit. Ze noemt 5 mindtraps van onze menselijke instincten, die ons fundamenteel misleiden in deze complexe, onvoorspelbare wereld.
Hoe onheilspellend of zorgwekkend dat mogelijk klinkt, de toon van het boek is anders en op momenten zelfs hoopvol: je kunt leren om te gaan met de valkuilen die je brein voor je op zet. De vraag die JGB stelt in het boek, is dan ook: “wat is de meest belangrijke verandering die voor mij nodig is om te maken, om goed te leiden in complexiteit?”.
Lees je hier en nu voor het eerst over ‘complexiteit’? In het notendop zit het zo. De hoeveelheid kleinere en grotere beslissingen waar mensen dagelijks voor staan, is hoger dan ooit. De factoren die invloed hebben op onze keuzes, zijn hoger in aantal, meer divers in achtergrond en onderling soms meer en soms minder aan elkaar gekoppeld. Informatie om de ene optie af te wegen tegen de andere, is onbeperkt beschikbaar maar tegelijkertijd vluchtig en twijfelachtig in betrouwbaarheid. Mensen beïnvloeden elkaar met meningen en adviezen in het maken van keuzes. Deze interactie tussen mensen beperkt zich niet meer tot een stam, een dorp of een organisatie, maar doorkruist grenzen van sectoren en landen en zonder dat mensen elkaar hoeven te kennen. Daarbij neemt het gezag van kerk en staat, als hoeders van waarden en waarheid, af. Ingrediënten die gezamenlijk leiden tot onzekerheid, onduidelijkheid en complexiteit. Ingrediënten die gezamenlijk leiden tot onzekerheid, onduidelijkheid en complexiteit.
Weten dat de mindtraps bestaan is een eerste stap. Realiseren dat je er in eentje vast zit, is wat lastiger. En dan? Op zoek naar ontwikkeling! JGB werkt de 5 mindtraps, inclusief handvatten voor persoonlijke groei, uit in korte hoofdstukken uit.
Simple stories
Eenvoud maakt dingen gemakkelijker om te begrijpen en uit te leggen. Soms staat ons verlangen naar eenvoudige verhalen als verklaring voor het ontstaan van problemen ons onbewust in de weg. Dan verblindt het ons om de tijd te nemen om op zoek te gaan naar het echte verhaal en om de context in zijn geheel te beschouwen. En waar het vooral wringt, is dat we dezelfde vaardigheid om het verleden te duiden, ook benutten om problemen in het hier en nu op te lossen en om de toekomst meer begrijpelijk en tastbaar te maken. In onze drang naar eenvoud, missen we dus mogelijkheden en verbindingen op de wegen naar het daar en dan. JGB moedigt leiders aan om op zoek te gaan andere verhalen bij hetzelfde vraagstuk of probleem, wat je helpt om open te staan voor andere interpretaties en mogelijkheden.
Rightness
Alleen omdat het juist voelt, wil niet zeggen dat het juist is. We kijken naar de wereld en naar alledaagse problemen en denken dit te zien zoals het is… in de praktijk zien we het zoals wij zelf zijn en volgt er, onbewust, een emotie gedreven reactie, niet perse een logische. Ons gevoel van zekerheid over dingen, beïnvloed hoe we denken over dingen en, uiteindelijk, hoe we ons gedragen. Anders en complexe geformuleerd: onze zekerheid sluit de mogelijkheid op waarschijnlijkheid uit. Daarbij heeft zekerheid ook een bepaalde waarde, als je bij alles dat je doet onzeker bent, verlam je jezelf. Hoe hiermee omgaan? Nieuwsgierig blijven, open staan voor de optie dat je ongelijk hebt en listen to learn daar waar het meer natuurlijk voelt om te luisteren om te winnen.
Agreement
Overeenstemming zien als een mindtrap, hoezo? JGB geeft aan dat onze neiging om terughoudend te zijn met een afwijkende mening, diepgeworteld is en bij evolutie wordt overgedragen. Binnen of buiten je stam vallen stond vroeger vrijwel gelijk aan overleven of niet. Verbinding is zo belangrijk voor ons geworden, dat we sociale pijn bijna gelijk ervaren als aan fysieke pijn. Natuurlijk, ons vermogen om tot gezamenlijke resultaten te komen, is een groot goed. Maar tegelijkertijd staat een teveel aan overeenstemming ons in onzekere en veranderlijke tijden in de weg om tot vernieuwende ideeën of bredere oplossingen te komen. Het antwoord? Het constructieve conflict aangaan, verschillende meningen aanmoedigen en het minderheidsoordeel willen horen om tot meer uitgebreide ideeën te komen.
Control
Ah, onze fixatie op grip en controle. Veel leiders neigen ernaar om te kaderen op budget, resultaat en gedrag. Alles dus. Doe je dat niet, dan loop je de kans dat je het stempel krijgt dat je dingen laat gebeuren. Ons beeld op leiderschap werd niet voor niks lange tijd gedefinieerd door de mate waarin je doelen planbaar weet te maken en deze in de tijd uit weet uit te zetten, met een poging om alle onvoorspelbaarheden te benoemen en alle voorzorgsmaatregelen die erbij horen. Complexiteit laat zich helaas niet plannen, er zijn teveel onderling verbonden factoren. En omdat complexe doelen en effecten zich niet laten produceren of meten, vervangen mensen deze vaak voor meer simplistische, statische “KPI’s”. Wat leiders te doen staat, komt misschien over als een tegennatuurlijke reactie: loslaten en concentreren op het creëren van de omstandigheden voor goede effecten.
Ego
Ons ego zit ons soms in de weg, niks nieuws. Het wordt een mindtrap wanneer je je er niet van bewust bent dat je teveel je status quo of een gewenste reputatie beschermt. JGB benoemt het mooi: we verkeren nogal eens in de beleving dat al onze groei en verandering in het verleden ligt en dat we niet zoveel meer zullen veranderen in de toekomst. Zo kan het verdedigen van de persoon die je bent geworden, het bewijzen van je waarde(n) of het verbergen van je zwakke punten, soms uitlopen op een heuse, tweede fulltime job. Omdat je het zelf niet eens in de gaten hebt, “ik kom alleen maar voor mezelf op!”, richt je je op verdedigen en niet op ontwikkelen, verbinden of denken in andere mogelijkheden. Wat te doen? In plaats van jezelf te beschermen, concentreer je op groei en op wie je aan het worden bent. Blijf nieuwsgierig naar jezelf als leider.
JGB concludeert dat ons het volgende te doen staat: “in today’s highly interconnected, fast-changing world, we need to take some of that brilliant design and purposefully reshape it to be fit for the unpredictable future that is unfolding. When we do this, we find that not only the complex world of today is less overwhelming, we also solve problems more effectively, our relationships improve and we even like ourselves better”.
Het is veel wijsheid, op bedrieglijk eenvoudige wijze opgeschreven in een dun, handzaam boekje. JGB beperkt zich op elke pagina tot de belangrijkste inzichten en maakt daarbij gebruik van eigen onderzoek en dat van anderen, zoals Harari, Kahneman en Kegan. Het maakt dat je op elke pagina een nieuw inzicht vindt en, als je het boekje hebt dicht geslagen, naar meer verlangt. De misschien wat gekunstelde persoonlijke verhaallijn rond Mark, Alison en Leroy die JGB door het boekje verweeft om de mindtraps meer praktisch te maken, doen hier niks aan af.
Meer zien over de mindtraps? Check dit filmpje of deze podcast.
Welke mindtrap heb jij recent ingetrapt? Vertel het ons in de reacties hieronder!
Geïnteresseerd geraakt in het boekje?
Unlocking Leadership Mindtraps
How to thrive in complexity
Jennifer Garvey Berger
2019 – ISBN 9781503609013
